Þrír doktorsnemar á Hugvísindasviði Háskóla Íslands hafa hlotið styrki úr Menntasjóði sviðsins. Styrkhafar eru Meghan Anne Korten, doktorsnemi í sagnfræði við Deild heimspeki, sagnfræði og fornleifafræði, Meritxell R. de la Torre, doktorsnemi í almennri bókmenntafræði við Íslensku- og menningardeild, og Sigrún Alba Sigurðardóttir, doktorsnemi í dönsku við Mála- og menningardeild. Hvert þeirra hlýtur styrk að upphæð 700.000 krónur til að leggja lokahönd á doktorsverkefni sitt.
Þetta er í fimmta sinn sem veittur er styrkur úr Menntasjóði Hugvísindasviðs en markmið hans er að styrkja doktorsnema við deildir Hugvísindasviðs Háskóla Íslands, einkum þá sem eru á lokastigum náms.
Doktorsritgerð Meghan Anne Korten ber heitið „Samofnir þræðir. Gagn og gildi vaðmáls sem klæði, peningar og umfram“. Ritgerðin fjallar um þá marglaga merkingu sem býr í vefnaðarvörunni vaðmáli sem er allt í senn klæðnaður, gjaldmiðill og verslunarvara. Gerð er orðræðugreining á frásagnarheimildum, lagatextum og skjölum og skoðað hvernig vaðmál var metið, ýmist sem klæði eða verslunarvara eða hvort tveggja samtímis. Skoðað er hvernig hugmyndir um gildismat miðaldasamfélagsins á Íslandi birtast í heimildum um vaðmál og efnisveruleika þess. Í ritgerðinni eru færð rök fyrir því að vaðmál hafi gegnt hlutverki hrávöru eða hráefnis í viðskiptum bæði innanlands og erlendis og sem slík vara haft breytilegt verðgildi eftir aðstæðum. Vaðmál var flókin vefnaðarvara sem hafði bæði félagslega og efnahagslega vídd og efniseiginleikar þess mótuðu gildi þess, merkingu og verslun með það bæði innanlands og utan.
Meghan A. Korten lauk BA-prófi í sagnfræði frá Brock-háskólanum í Kanada og MA-prófi í sagnfræði frá Memorial-háskólanum á Nýfundnalandi. Hún hefur kennt námskeið í sagnfræði við Háskóla Íslands og tekur þátt í alþjóðlegum verkefnum tengdum vefnaði, þar á meðal COST, EuroWeb og Heritex-Hub. Leiðbeinandi Meghan er Sverrir Jakobsson, prófessor í sagnfræði við Deild heimspeki, sagnfræði og fornleifafræði.
Doktorsritgerð Meritxell R. de la Torre ber heitið „Óstýrilátur kvenleiki í riddarabókmenntum: sjálf, líkami og tilfinning í Partonopeu og Mélusine og þýðingum þeirra (um 1170 – um 1600)“. Markmið rannsóknarinnar er að greina hugmyndir um sjálfið í miðaldabókmenntatextum og verufræðilegt samband milli sjálfs, líkama og tilfinningar sem sett er fram í þessum frásögnum. Í verkefninu er fengist við tvær bókmenntahefðir og kvenaðalpersónur þeirra skoðaðar: hefð Partonopeus (elsti texti frá því um 1170) og hefð Mélusines (elsti texti frá 1393) í fornfrönsku, forníslensku, miðensku, fornkatalónsku og fornspænsku. Í rannsókninni er sjónum beint að tilfinningasemi persóna og framsetningu líkama þeirra til þess að staðsetja hugsanlegt sjálf þeirra.
Meritxell R. de la Torre er með BA-gráðu í þýsku og ensku frá Háskólanum í Barcelona og meistaragráðu í miðaldafræði frá Háskóla Íslands og Háskólanum í Árósum. Hán hefur verið stundakennari og aðstoðarmaður við rannsóknir við Háskóla Íslands. Leiðbeinandi Meritxell er Sif Ríkharðsdóttir, prófessor í almennri bókmenntafræði við Íslensku- og menningardeild.
Doktorsritgerð Sigrúnar Ölbu Sigurðardóttur ber heitið „Ljóðræn frásögn. Tráma, tengsl og viðhorf til náttúrunnar í danskri samtímamyndlist og bókmenntum“. Loftslagsbreytingar og aukin áhersla á hraða og skilvirkni í samtímanum, samhliða auknu tengslaleysi við náttúru og umhverfi, hafa kallað fram ástand sem lýsa má sem trámatísku ástandi. Í Danmörku á líffræðilegur fjölbreytileiki verulega undir högg að sækja og áhrif loftslagsbreytinga eru nú þegar áþreifanleg. Í rannsókninni eru skoðuð verk eftir fimm danska myndlistarmenn, Astrid Kruse Jensen, Trine Søndergaard, Rune Bosse, Mathias Svold og Ulrik Hasemann og tvo rithöfunda, Solvej Balle og Theis Ørntoft, og kannað hvernig þau nýta listina til að bregðast á skapandi hátt við þessu trámatíska ástandi. Verkin sem tekin eru til umfjöllunar eru unnin á tímabilinu 2014–2024 og eiga það sameiginlegt að vekja fólk til umhugsunar um jarðnesk tengsl og hugmyndir um annars konar sambýli á jörðinni. Kenningar úr trámafræðum og pósthúmanískum fræðum eru notaðar markvisst til að greina þessi verk og sýna fram á hvernig megi nýta sér skapandi eiginleika listarinnar í úrvinnslu á áhrifum loftslagsbreytinga og tengslaleysis í samtímanum.
Sigrún Alba Sigurðardóttir er með BA-gráðu í sagnfræði frá Háskóla Íslands og cand. mag. próf í nútímamenningu og menningarmiðlun frá Kaupmannahafnarháskóla. Sigrún Alba hefur sent frá sér sjö fræðibækur og bækur almenns efnis og eina skáldsögu. Hún var lektor og síðar dósent við Listaháskóla Íslands á árunum 2011–2021. Síðustu árin hefur hún verið stundakennari við Háskóla Íslands og einnig starfað sem sýningarstjóri samhliða doktorsnáminu. Leiðbeinandi Sigrúnar Ölbu er Gísli Magnússon, prófessor í dönskum og þýskum bókmenntum við Mála- og menningardeild.
Um sjóðinn
Menntasjóður Hugvísindasviðs Háskóla Íslands var stofnaður árið 2018 og byggist á safni sjóða sem tengjast fræðigreinum innan sviðsins. Markmið sjóðsins er að styðja við doktorsnám á sviðinu og þá einkum doktorsnema sem eru á lokastigum náms. Sjóðirnir sem mynda Menntasjóðinn eru Det Danske Selskabs Studenterlegat (1943), Forlagsboghandler, Dr. Phil. h.c. Ejnar Munkgaards Stiftelse til Fordel for Det filosofiske Fakultet ved Islands Universitet i Reykjavik (1938), Minningarsjóður dr. Rögnvalds Péturssonar (1960), Minningarsjóður norskra stúdenta (1948), Norðmannsgjöf (1961) og Sögusjóður stúdenta (1930).
Samkvæmt stofnskrá sjóðsins er stjórn hans skipuð forsetum deilda Hugvísindasviðs (Guðfræði- og trúarbragðafræðideildar, Íslensku- og menningardeildar, Mála- og menningardeildar og Deildar heimspeki, sagnfræði og fornleifafræði), en sviðsforseti er formaður stjórnar.
Styrktarsjóðir Háskóla Íslands hafa umsjón með sjóðum og gjöfum sem Háskóla Íslands hafa verið ánafnaðar allt frá stofnun hans. Flestir þeirra starfa samkvæmt staðfestri skipulagsskrá og er þeim ætlað að styðja ýmis verkefni á ákveðnum fræðasviðum til hagsældar fyrir Háskóla Íslands, stúdenta eða starfsfólk.